Από Σπύρο Μακρή
Η Ελληνική Προκατακλυσμιαία Πόλη της Λυκόσουρας και η Ύβρις του Λυκάωνα
Η Λυκόσουρα θεωρείται η αρχαιότερη πόλη στον κόσμο μας ( 10.000- – 8.000 π.χ). Ήταν η ιερότερη και αρχαιότερη πόλη των Αρκάδων.
Ήταν μια πόλη γεμάτη φως.
Άλλωστε βρίσκεται στο όρος Λύκαιον (λεγόταν και Όλυμπος), που σημαίνει "φωτεινό" και δεσπόζει στον Πελοποννησιακό χώρο προσφέροντας μοναδική θέα.
Ιδρύθηκε από τον μυθικό βασιλιά Λυκάωνα γιο του Πελασγού και της νύμφης Κυλλήνης.
Ο Πελασγός βγήκε από τη γη και είναι ο πρώτος άνθρωπος , γενάρχης των ανθρώπων.
Σύμφωνα με τις παραδόσεις η πόλη εθεωρείτο σαν η αρχαιότερη στην ηπειρωτική γη και στα νησιά.
Τη Λυκόσουρα επισκέφτηκε ο Παυσανίας και μάλιστα έγραψε ότι είναι η πρώτη πόλη που είδε ο Ήλιος. Συγκεκριμένα έγραψε:
"Από όλες τις πόλεις που εμφάνισε η γη στην ήπειρο και στα νησιά , η Λυκόσουρα είναι η αρχαιότερη και αυτή είδε πρώτη ο Ήλιος, από αυτή δε εδώ έχουν μάθει οι άλλοι άνθρωποι να φτιάχνουν πόλεις".
ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΑΙΑΣ ΛΥΚΟΣΟΥΡΑΣ
Είναι δηλαδή η πρώτη πόλη του κόσμου μας (10.000 – 8.000 π.Χ). Ενδείξεις και αναφορές σε αρχαία ελληνικά κείμενα, συγκεκριμένα από τους: Πλούταρχος, Οβίδιος, Δημόκριτος, Αναξαγόρας, στα Αργοναυτικά του Απολλώνιου του Ρόδιου, o Στέφανος Βυζάντιος, ο Ευστάθιος εκκλησιαστικός συγγραφέας και φιλόσοφος, το λεξικό του Σουίδα και το λεξικό του Ησύχιου Αλεξάνδρεως μας λένε ότι : κάποτε η Σελήνη δεν υπήρχε στον ουρανό και μάλιστα για να δηλώσουν την πανάρχαια εποχή που ιδρύθηκε η Λυκόσουρα, λένε ότι ιδρύθηκε τότε που δεν υπήρχε Σελήνη στο ουρανό. Γενικά τους αρχαίους Αρκάδες τους αποκαλούσαν "προσέληνους η προσεληναίους", επειδή υπήρξαν στην περιοχή αυτή πριν εμφανιστεί η Σελήνη στο ουρανό.
Σήμερα μερικοί επιστήμονες πιστεύουν και έχουν αποδείξεις ότι η Σελήνη είναι ένα σκάφος.
ΛΥΚΑΙΟ ΟΡΟΣ-ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΗ
Σύμφωνα με τον Παυσανία , πριν τον Λυκάωνα και την ίδρυση της Λυκόσουρας, οι άνθρωποι ζούσαν στην ύπαιθρο και σε σπήλαια και ο πατέρας του Λυκάωνα ο Πελασγός, τους έμαθε να φτιάχνουν καλύβες και να φοράνε δέρματα ζώων ως ρούχα. Ο Λυκάωνας κατάστησε τη Λυκόσουρα έδρα των βασιλέων της Αρκαδίας. Από το 370 π.Χ οι Λυκόσουροι μετοίκισαν στην Μεγάλη Πόλη (Μεγαλόπολη).
Έπειτα αποστατούν από την Μεγαλόπολη και επιστρέφουν πάλι στην πόλη τους και καταφεύγουν στο ιερό της Δέσποινας. Οι υπόλοιποι Αρκάδες σεβόμενοι το ιερό της Δέσποινας δεν τους τιμώρησαν και τους άφησαν να παραμείνουν στην πόλη τους. Η αρχαία πόλη είναι κτισμένη σε λόφο κοντά στο σημερινό χωριό Λυκόσουρα. Σήμερα σώζονται ελάχιστα λείψανα του τείχους της ακρόπολης του 4ου και 5ου αι. π.Χ.
ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΔΕΣΠΟΙΝΑΣ
Η θέση της πόλης είναι προνομιακή και δείχνει ότι δεν επιλέχτηκε τυχαία από τον ιδρυτή της Λυκάωνα. Παρείχε στους κατοίκους της ένα πολύ καλό κλίμα και προστασία από το βοριά.
Ήταν κοντά στον κάμπο που προσφερόταν να θρέψη τους κατοίκους της, αλλά το κυριότερο ίσως ήταν ότι μπορούσε να οργανωθεί άριστη άμυνα λόγο του ανάγλυφου του εδάφους της περιοχής, αλλά και της θεάς προς το λεκανοπέδιο της Μεγαλοπόλεως , όπου θα ερχόταν και ο τυχόν εχθρός.
ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΗ
Το γεγονός ότι η Λυκόσουρα κτίστηκε τόσο παλιά ( 10.000 – 8.000 π.χ) το βεβαιώνει το σύνολο της πρωτόγονης αγροτικής λατρείας, με ιδιότητες θεών πρωταρχικού περιεχομένου, αρχέγονες παραστάσεις, ξόανα, λατρευτικό τυπικό κ.τ.λ.Η αρχαία πόλη είναι θαμμένη κάτω από τα βάτα , κάτω από τα πόδια μας.
Εδώ υπήρχε ένα σύμπλεγμα ναών με σημαντικότερο το ιερό της Δέσποινας, το άλσος της Δέσποινας, λουτρά, βωμός, το ιερό και αγάλματα του Πάνα, αγάλματα της Αθηνάς, του Απόλλωνα, της Αφροδίτης, του πατέρας της Δέσποινα του Ιππίου Ποσειδώνα και το ιερό της Αθηνάς. Το ιερό της Δέσποινας βρίσκεται ανατολικά στον λόφο Τερζή.
Η Δέσποινα γεννήθηκε στο Λύκαιο όρος όταν η Δήμητρα πέρασε από εκεί ψάχνοντας την κόρης της Περσεφόνη. Κατά τη διάρκεια της αναζήτησης της θεάς την είδε ο Ποσειδώνας και την ερωτεύτηκε. Η Δήμητρα για να αποφύγει τον Ποσειδώνα ο οποίος προκαλούσε πάντοτε φασαρίες και ανακατωσούρες, μεταμορφώθηκε σε φοράδα, ο Ποσειδώνας καταλαβαίνοντας το τέχνασμά της, μεταμορφώθηκε σε άλογο.
ΠΟΤΑΜΟΣ ΛΑΔΩΝΑΣ
Αν και κάποιοι την ταύτιζαν με την Κόρη, αυτή η θεά με το ανομολόγητο όνομα, εξακολουθούσε να συγγενεύει με την αρχαία φύση της Άρτεμης. Μέσα στο ιερό της Δέσποινας το δάπεδο στολίζονταν από ένα μωσαϊκό και μια ιερή ελαφίνα περιδιάβαινε σε αυτό το ιερό σαν σε ένα κήπο καταμεσής του δάσους. Ο λαός την επικαλούνταν με τα προσωνυμία Άνασα, Πόδνια η απλά Δέσποινα.
Τη Δέσποινα ανέθρεψε ο Τιτάνας Άνυτος. Το άγαλμα της θεάς που κατείχε αυτόν το ναό είχε καθαρά ανθρωπινή μορφή. Το 1889 έγιναν ανασκαφές και ήρθε στο φως και ήρθε στο φως τα ερείπια του Δωρικού πρόστυλου και εξάστηλου ναού της Δέσποινας.
ΚΟΜΜΑΤΙ ΑΠΟ ΤΟ ΝΑΟ
Σύμφωνα με την περιγραφή του Παυσανία μέσα στον ναό υπήρχε το σύμπλεγμα της Δήμητρας μαζί με την Δέσποινα έργο του Μεσσήνιου γλύπτη Δαμοφώντα. Τα διάφορα μέρη του ναού συγκοινωνούσαν με σιδερένιες πόρτες των οποίων οι χαραγές φαίνονται ακόμη στο κρηπίδωμα του δαπέδου. Μέσα στον ναό υπήρχαν τα αγάλματα Κουρητών και Κορυβάντων τα οποία όμως δεν αναφέρει ο Παυσανίας.
Ο τόπος αυτός είναι παραφορτωμένος με δύναμη και εδώ πολλά είναι τα παράδοξα που συμβαίνουν. Όταν έβγαινε κάνεις από το ιερό συναντούσε στα δεξιά ένα καθρέπτη στηριγμένο στο τοίχο. Όταν κοιτούσε μέσα δεν έβλεπε την μορφή του αλλά τα αγάλματα των θεών, πράγμα που συνέβαινε από την ανάλογη θέση του καθρέπτη. Στο ιερό αυτό της Δέσποινας οι Αρκάδες προσέφεραν όλους τους καρπούς των ημερών δέντρων πλην του καρπού της Ρόδιας ( ροιάς).
Οι λάτρεις μπαίνοντας στο ιερό της Δέσποινας, άφηναν όλα τα πολύτιμα κοσμήματα που φορούσαν, έξω από το ιερό εκτός και αν ήθελαν να τα αφιερώσουν στην θεά. Έμπαιναν δε στον ιερό ναό ξυπόλυτοι με τα μαλλιά λυμένα. Ο κανονισμός αυτός δεν θα ήταν τυχαίος, αλλά μάλλον υπηρετούσε πρωτόγονες δοξασίες.
Ο λάτρης ξυπόλητος ερχόταν σε άμεση επαφή με τη γη αντλώντας δύναμη από τη δύναμη της και από τις αναγεννητικές ιδιότητες της αφενός και αφετέρου μέσω των ποδιών του έδιωχνε στη γη τις διαφορές αρρώστιες και μιάσματα.
ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑ ΝΑΟΥ
Τα δε μαλλιά όπως και στις περισσότερες λατρείες, έπρεπε να είναι λυτά γιατί η ύπαρξη κόμπου σήμαινε εμπόδιο. Σήμαινε συνεπώς όχι ομαλή διεξαγωγή της ιεροτελεστίας. Ξέμεινε η συνήθειας αυτή σχεδόν μέχρι και τις μέρες μας στα έθιμα του θανάτου. Έτσι όταν έβαζαν τον νεκρό στο σάβανο και αφού τον τύλιγαν καλά , πρόσεχαν να μην κάνουν κόμπο η δέσιμο πουθενά διότι λέει ότι νεκρός δένεται και δεν λιώνει. Σε μικρή απόσταση από το ιερό βρίσκονταν το ονομαζόμενων μεγάρων. Ο μεγάλος βωμός που καίγονταν τα σφάγια και τελούνταν τα μυστήρια.
Τα μυστικά της λατρείας της διαφυλάχθηκαν πολύ καλά. Ξέρουμε μόνο πως οποιοδήποτε ζώο οικόσιτο η άγριο μπορούσε να θυσιαστεί προς τιμήν της και ότι δεν θανατώνονταν με σφαγή όπως στις θυσίες άλλων θεών, αλλά κομματιάζονταν από τους κομιστές σε μια μορφή παραληρήματος.
Κατά τη διάρκεια της θυσίας δεν απέκοπταν το λαιμό του θύματος αλλά έκοβαν ο καθένας ένα μέλος του θύματος οποίο τύχει. Εδώ δεν ξέρω αν ο Παυσανίας εννοεί διονυσιακού τύπου τεμαχισμό και ωμοφαγία αλλά κάτι τέτοιο με τον τρόπο που περιγράφεται είναι πολύ πιθανό.
Φαίνεται ότι στα πολύ παλιά χρόνια, τα προϊστορικά, γίνονταν εκεί ανθρωποθυσίες έπειτα από μυστηριακές και οργιαστικές τελετές, κατά τις οποίες τα θύματα διαμελίζονταν.
Αργότερα τα ανθρωπινά θύματα , αντικατέστησαν τα ζώα και οι μυστηριακές τελετές γίνονταν από άτομα με προσωπεία ζώων. Με την πάροδο του χρόνου και η θυσία των ζώων αντικαταστάθηκε με την πρόσφορα στην θεά από τους πιστούς ζωόμορφων ειδωλίων, από τα οποία σώζονται μερικά. Εκτός από τα ειδώλια, αργότερα προσέφεραν και καρπούς.
ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΜΕΓΑΡΟ
Το ότι τα πολύ παλιά χρόνια συνηθίζονταν ανθρωποθυσίες , ενισχύεται και από το ότι και στο Λύκαιο όρος επικρατούσε η συνήθειας των ανθρωποθυσιών για να τιμήσουν τον Λύκαιο Δία.
Ψηλότερα από το μεγάρων ήταν το ιερό άλσος της Δέσποινας γύρω από το οποίο υπήρχε λίθινο τοίχος και μέσα σε αυτό μια ελιά και μια βελανίδια φυτρωμένες από κοινή ρίζα που όπως λέει και ο Παυσανίας δεν οφείλεται στην σοφία, τέχνη η παρέμβαση κάποιου γεωργού αλλά ήταν εξαιρετικό και σπουδαίο φαινόμενο.
Στη νότια πλευρά του ναού είχαν κατασκευαστεί κατά τρόπο αμφιθεατρικό σε όλο το μήκος της πλευράς αυτής βαθμίδες για να ανεβαίνουν ίσως στην πιο πάνω κορυφή η για να κάθονται στις τελετές για θέα. Κοντά είναι και η ιερή κρήνη οπού βρέθηκε η δεξαμενή και σωλήνες υδραγωγείου.
ΝΑΟΣ ΕΠΙΚΟΥΡΙΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝ
Σύμφωνα με την παράδοση ο Δίας γεννήθηκε στην ανατολική πλευρά του βουνού, στην θέση Κρητέα και ανατράφηκε από τις Νύμφες Θεισόα, Νέδα και Αγνώ. Γι’ αυτό το βουνό ονομαζόταν Όλυμπος και Ιερή Κορυφή. Στο τέμενος του Δία δεν επιτρεπόταν η είσοδος ούτε σε ζώο ούτε σε άνθρωπο. Οι θυσίες που γινόταν εκεί ήταν μυστικές . Στο τέμενος του Δία βρέθηκαν κατά της ανασκαφές πολλά αντικείμενα, όπως αγάλματα , χάλκινα ελάσματα, νομίσματα κ.α.
Επίσης βρέθηκαν οι βάσεις των κιόνων, που είχαν πάνω τους δύο χρυσούς αετούς, που ήταν θεατοί από όλοι την περιοχή . Όταν έβγαινε ο ήλιος, φώτιζε τους χρυσούς αετούς της κορυφής και οι ακτίνες αντανακλούσαν στο άγαλμα του Απόλλωνα στις Βάσσες, που βρισκόταν σε χαμηλότερα ύψος από την κορυφή του βουνού, σε απόσταση πέντε χιλιομέτρων , αλλά σε ευθεία γραμμή προς τα δυτικά . Το άγαλμα του Απόλλωνα είχε τοποθετηθεί έτσι , ώστε να δέχεται ταυτόχρονα με τους αετούς τις πρώτες ηλιαχτίδες, πολύ πριν ακόμα ανατείλει ο ήλιος εκεί .
Μάλιστα ο Παυσανίας αναφέρει, ότι οι ηλιαχτίδες δημιουργούσαν ένα φωτοστέφανο γύρω από το κεφάλι του αγάλματος του θεού Απόλλωνα, δείγμα ότι ο Λύκαιος Δίας της κορυφής του Λύκαιου έστελνε το φωτεινό μήνυμα του στον Επικούριο Απόλλωνα.
Η ΥΒΡΙΣ ΚΑΙ Η ΘΕΙΚΗ ΤΙΜΩΡΙΑ
Ο μύθος αναφέρει ότι ο Λυκάωνας θυσίασε βρέφος στο βωμό του Λυκαίου Δία όταν ο ίδιος ο θεός τον επισκέφθηκε, δίνοντάς του να φάει ανθρώπινο κρέας για να διαπιστώσουν την παντογνωσία του.
Ο θεός έσπρωξε μακριά του το πιάτο με αηδία και είτε σκότωσε τον βασιλιά και τους γιούς του με τον κεραυνό του, είτε τους μεταμόρφωσε σε λύκους (Απολλόδωρος ΙΙΙ 8, Οβιδίου Μεταμορφώσεις I 198).
Κάποιοι φθάνουν να πουν ότι ο Λυκάων έσφαξε και προσέφερε τον ίδιο τον γιο του, τον Νύκτιμο (Κλήμης Αλεξανδρείας: Προτρεπτικός ΙΙ 36, Νόννος: Διονυσ. XVIII 20, Αρνόβιος IV 24).
Η ΔΙΑΜΑΧΗ ΛΥΚΑΩΝΑ – ΔΙΑ
Αλλά σύμφωνα με αντίθετη εκδοχή ο Νύκτιμος ήταν ο μόνος γιος που επέζησε και διαδέχθηκε τον πατέρα του στον θρόνο. Γι’αυτό οι θεοί τον μεταμόρφωσαν σε λύκο.Ο μυθικός λαός της Αρκαδίας, λέγεται ότι ήταν πολύ φιλόξενος και οι Αρκάδες έτρωγαν μαζί με τους θεούς. Έτσι μετά τον μυθικό Λυκάωνα η εξουσία περιήλθε στον επίσης μυθικό γιο του, το Νύκτιμο.
Σύμφωνα με το Πάριο Χρονικό, την εποχή που βασίλευε ο Νύκτιμος στην Αρκαδία και ο Κραναός στην Αθήνα (περί το 1528 π.Χ.), έγινε ο κατακλυσμός ο οποίος ήταν αποτέλεσμα της ασέβειας του Λυκάωνα και των παιδιών του. Το Πάριο χρονικό που βρέθηκε γραμμένο πάνω σε μάρμαρο στην Πάρο το 1687 και μεταφέρθηκε στην Οξφόρδη, ανάγεται στο 267-263 π.Χ. όταν στην Αθήνα ήταν επώνυμος άρχοντας ο Διόγνητος.
Λέγεται ότι ο Λυκάωνας απέκτησε 50 παιδιά. Απ’ αυτά τα παιδιά αναφέρονται ονομαστικά τα 27. Πέρα από το Νύκτιμο, που κατέλαβε το θρόνο, τ’άλλα 26 αρσενικά παιδιά του Λυκάωνα, ίδρυσαν δικές τους πόλεις.
πηγές:
https://en.wikipedia.org/wiki/Lycosurahttp://hellenik.blogspot.gr/2012/12/10000-8000.htmlhttp://www.schizas.com/site3http://www.kotilio.grhttp://www.lykaia.gr/catid_031.asp
_____________
